طرح بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در چالوس، شهرداری یا جنگلداری؟ - سریال شهرزاد

به گزارش سریال شهرزاد، 19 آذرماه بود که خبری در رابطه با ایجاد یک پارک یا تفرجگاه جنگلی به مساحت تقریبی 6000 هکتار معادل 6 میلیون مترمربع از منطقه ها جنگلی شهرستان چالوس با تیتر بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه سرخط خبرها نهاده شد.

در خبرها آمده بود که به همت مدیریت شهری چالوس و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر، قرارداد بزرگترین پارک جنگی و ظرفیت گردشگری به مساحت تقریبی 6 هزار هکتار در میان جنگل های ورگاویچ چالوس منعقد شد.

مسعود یعقوبی، شهردار چالوس، در نشست خبری گفته بود که این پارک جنگلی در جنگل های منطقه ورگاویج، خانیکان و پلهم کوتی احداث می گردد و ساخت مجتمع های تفریحی اقامتی، کلبه ها، آلاچیق، شهربازی، محوطه ورزش جوانان و بچه ها، اسکیت، تنیس، والیبال و غیره در این طرح اجرا خواهد شد.

محل این پارک در سه کیلومتری ضلع جنوبی شهر چالوس از بخش مرکزی این شهرستان واقع شده و شامل منطقه ها جنگلی است که حدود سه هکتار آن را سایت زباله شهرستان چالوس دربرمی گیرد؛ بخش قابل توجهی از آن نیز در زمره جنگل های بکر هیرکانی بوده که از موقعیت هایی ممتاز نظیر آبشارها، چشمه های متعدد و چشم اندازهای زیبا برخوردار است.

کارشناسان و مجریان طرح، هدف اصلی از اجرای این تفرجگاه جنگلی را توسعه صنعت گردشگری و بسترساز و کانون توجه سرمایه گذاران در این حوزه معرفی می نمایند؛ شهردار چالوس حتی معتقد است که احداث پارک موجب خواهد شد که این شهر، گُل گردشگری شهرهای شمالی شده و این منطقه ویژه و فوق العاده می تواند علاوه بر خدمات دهی به گردشگران داخلی، به عنوان مرکز و مقصد بین المللی گردشگری نیز تبدیل گردد.

لازم به یادآوری است که طرح هایی اینچنین منطبق با ماده 147 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور (1394 ـ 1390) بوده که به منظور توانمندسازی ساختار مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در دستورکار قرار گرفته است.

بند الف این ماده سازمان منابع طبیعی را مکلف نموده تا ارزش مالی (کارنمودهای بازاری و غیربازاری) منابع طبیعی، هزینه ها و منافع اجتماعی طرح ها و پروژه های عمرانی، توسعه ای را در مطالعات امکان سنجی طرح ها و پروژه ها ملاک عمل قرار دهد.

بعلاوه در بند ج ماده 147 آمده است: وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است ظرف مدت یک سال اول برنامه بدون رعایت تشریفات مناقصه، مدیریت، احداث، نگهداری، توسعه و بهره برداری پارک های جنگلی و مراتع قابل درختکاری، نهالستان های متروکه و اراضی واقع در کاربری های سبز و کمربند سبز شهرها را در محدوده و حریم شهرها با حفظ مالکیت دولت و کاربری، طبق طرح مورد توافق شهرداری و سازمان مذکور بدون دریافت حقوق مالکانه به شهرداری مربوطه به منظور توسعه فضای سبز و استفاده بهینه واگذار نماید.

تا اینجا و روی کاغذ، ایجاد پارک جنگلی چالوس موسوم به بزرگترین پارک خاورمیانه، طرحی خوب و قابل اعتنا به نظر می آید اما بعضی بر این پندارند که ماجرا و نیت اصلی، قطع درختان جنگل در لوای یک طرح مجذوب کننده گردشگری است که می تواند زمینه ساز نابودی بخش عظیمی از جنگل های هیرکانی منطقه ها غربی مازندران گردد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر، آشکارا چنین گمانه هایی را مردود خوانده و تصریح می نماید: مجریان اجازه قطع حتی یک درخت را ندارند، بدیهی است ضمن نظارت و کنترل در اجرای طرح در صورت اهمال از طرف مجری در انجام تعهدات بر اساس قرارداد نسبت به فسخ قرارداد اقدام خواهد شد و بنابراین امکان تخطی از قانون وجود ندارد.

مهرداد خزایی پول در گفت وگو با ایسنا ضمن معرفی طرح گفت: طی قراردادی 15 ساله میان شهرداری چالوس و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سطحی معادل 5758 هکتار از اراضی جنگلی منطقه ورگاویج چالوس، به منظور ایجاد پارک تفریحی و گردشگری اختصاص یافته است.

خزایی پول اضافه نمود: در راستای مدیریت بهینه بهره وری بهینه از ظرفیت گردشگری عرصه مذکور، نسبت به تهیه کتابچه طرح اقدام شد و پس از آنالیز در کمیته فنی اداره کل و معاونت امور جنگل سازمان جنگل ها، طرح پارک جنگلی به مدت 15 سال با 4 اولویت حفاظت، آموزش و ترویج، احیا و غنی سازی و نیز بهره وری بهینه از ظرفیت گردشگری به تصویب رسید.

این مقام مسئول تاکید نمود: با اشاره به اولویت های ذکر شده و بر اساس کتابچه طرح مصوب و تکالیف ماده 3 قانون حفاظت و بهره برداری جنگل و مطابق با جز الف بند 2 ماده 79 قانون محاسبات عمومی کشور ضمن اخذ مجوز از معاونت امور جنگل سازمان جنگل ها، پیرو درخواست شهرداری چالوس با اخد تضامین لازم و تعهد محضری جهت ضمانت حسن انجام تعهدات با شهرداری چالوس قرارداد 15 ساله منعقد گشت.

وی با تشریح اولویت های طرح اعلام نمود: بیش از 90 درصد سطح عرصه به عنوان ذخیره گاه و زون حفاظتی بوده که مجری طرح با بکارگیری قُرُقبان متعهد به حفاظت از عرصه های جنگلی مذکور است. بعلاوه با توجه به ظرفیت عرصه های جنگلی مورد نظر فرصت بسیار مناسبی برای آموزش و ترویج در ابعاد مختلف مهیا شده که مجری طرح متعهد به اقدام در این زمینه است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر، اضافه نمود: کلیه سطوحی که دچار تخریب گشته است از جمله سطح وسیعی به مساحت تقریبی 3 هکتار که محل دپوی زباله در سنوات گذشته بوده از تعهدات مجری طرح جهت احیا و بازسازی با گونه های بومی است. بعلاوه مقرر شده تا منطقه های از محدوده درنظر گرفته شده که خالی از درخت هستند به وسیله مجری طرح زیر زراعت چوب رفته و نهالکاری گردد.

خزایی پول با اشاره به ظرفیت گردشگری بالای منطقه چالوس توضیح داد: کمتر از 10 درصد سطح عرصه به زون تفرج گسترده و متمرکز اختصاص داده شده است؛ مضاف بر اینکه بخشی از این منطقه در حال حاضر پارک و تفرجگاه است.

وی با تاکید بر اینکه کتابچه این طرح بیش از 500 صفحه بوده و تمامی جزئیات طرح حتی جانمایی تجهیزات در آن به دقت سنجیده شده است، یادآور شد: این طرح همچون پارک جنگلی سیسنگان نوشهر به این علت به شهرداری واگذار شده تا عموم مردم بتوانند از آن بهره مند شوند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر در خاتمه اعلام نمود: بر اساس کتابچه طرح خروج و پاکسازی زباله از زون تفرجی پارک تا سال پنجم از تعهدات مجری بوده که تنها با همکاری شهرداری امکان پذیر است که با این اقدام حدود 1500 هکتار از سطح عرصه جنگلی پارک بازسازی و احیا شده و زیست بوم جنگل به حالت پایداری و تعادل می رسد.

اما شماری از کارشناسان و صاحب نظران، نبود سازمان ناظر و منسجم و متمرکز بر تصمیم گیری ها، نبود هماهنگی و همگرایی میان دستگاه های اجرایی متولی، سطح پایین فرهنگ طبیعت گردی، کمبود اعتبار، اجرایی نشدن طرح آمایش سرزمینی، غیرحرفه ای و نااهل بودن بعضی از مجریان، فقدان انسجام لازم در نظام برنامه ریزی گردشگری و خاصه اکوتوریسم را از جمله چالش های پیش روی اجرای طرح های واگذاری پارک های جنگلی برشمردند.

این کارشناسان، مشارکت نکردن جوامع محلی و سرمایه گذاری در تصمیم گیری های مربوط به طرح و برنامه ریزی پارک های جنگلی، سطوح نازل آموزش عمومی و ضعف رسانه ها در تبلیغ مربوط به اهمیت گردشگری در طبیعت و چگونگی رعایت مسائل زیست محیطی به وسیله گردشگران، عدم پایبندی مجریان به تعهدات در اجرای درست طرح، تغییر مدیریت شهری، تصور نادرست شهرداری ها به بهانه افزایش سرانه فضای سبز پس از در اختیار گرفتن پارک های جنگلی را از دیگر چالش های این بخش اعلام می نمایند.

مضاف بر همه آنچه در گزارش آمده است، مرور پیشینه خصوصی سازی و واگذاری اموال دولتی به بخش خصوصی را نیز می توان مورد ارزیابی قرار داد؛ اینکه غالب این واگذاری ها، رضایت بخش و پیروز نبوده و نتوانسته همسان حوزه دولتی مثمرثمر باشد.

در خاتمه شایان ذکر است که توجه به مفهوم توسعه پایدار که جنبه های مختلفی را دربرمی گیرد نیز حیاتی است؛ در این شکل از توسعه وجوه مالی، فرهنگی، زیست محیطی و اجتماعی با هم و به طور کامل در تعامل هستند؛ به عبارت دیگر برای برنامه ریزی در طبیعت هم موضوع پایدار فرهنگی، زیست محیطی، نیازهای اجتماعی و بعلاوه مالی بودن طرح باید در نظر گرفته گردد.