طرح یارانه سفر تا چه مقدار می تواند مفید باشد؟ - سریال شهرزاد

به گزارش سریال شهرزاد، با برطرف تحریم های سازمان ملل علیه ایران، گردشگری هم در کشورمان رونق بیشتری گرفته و طبیعی است که طرح های مختلفی جهت ارتقاء سطح کیفی و بعلاوه عایدی صنعت گردشگری کشور ارائه گردد. اواسط اردیبهشت ماه سال جاری مسعود سلطانی فر معاونرییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جلسه ای که با اعضای هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران برگزارشد، خبری در رابطه با اختصاص یارانه سفر به مقاصد متنوع و نو اعلام کردند. حدود یک هفته پس از اعلام این خبر، با اعلام جزئیات طرح پرداخت یارانه سفر معین شد که هدف این یارانه گردشگران داخلی است و بعلاوه قرار نیست بودجه در نظر گرفته شده برای آن مستقیماً به مردم پرداخت گردد و برای این کار آژانس هایی به عنوان مجری طرح انتخاب خواهند شد تا برای تورهای یارانه دار به مقصد مسیرهای منتخب برگزار نمایند. طرح یارانه سفر قرار است از تابستان سال جاری با معین شدن آژانس های منتخب آغاز گردد و از پاییز سال جاری اجرایی گردد.

اختصاص دادن یارانه برای ترویج جهانگردی چیز تازه ای نیست و سال ها است که در کشورهای مختلف این طرح با هدف رشد جهانگردی یا جلوگیری از رکود آن به دلایل مختلف و به اشکال گوناگون اجرا می گردد. یارانه سفر می تواند به جهانگردان داخلی یا حتی جهانگردان خارجی تعلق بگیرد. نمونه های زیادی در کشورهای دنیا وجود دارد که برای بهبود جهانگردی داخلی یارنه در نظر گرفته شده است. کشور ترکیه اخیراً به علت نا امنی های پیش آمده در این کشور سیاست های تشویقی زیادی برای از دست ندادن جهانگردان بین المللی خود به کار گرفته است. پرداخت 6 هزار دلار یارانه به خطوط هوایی برای سفر به منطقه ها آنتالیا، آلانیا، دالامان، بدروم و ازمیر در فصل آغاز جهانگردی در ماه های آوریل و مه یکی از همین سیاست ها بود.

روسیه هم که در سال های اخیر به خاطر مناقشاتی که با دنیا غرب داشته با کاهش ورود جهانگردان بین المللی روبرو شده است. این کشور حدود 2 میلیارد و 765 میلیون روبل (42 میلیون دلار) یارانه برای مجریان توری که بتوانند برای جذب جهانگردان در حوزه های خاص راهکار های مبتکرانه ای ارائه بدهند در نظر گرفته است و قرار است برای جلوگیری از عدم شفافیت در هزینه شدن بودجه، این مبلغ در اختیار شرکت های خصوصی قرار بگیرد. البته علاوه بر این قرار است به تورها یارانه حمل و نقل هم تعلق بگیرد تا هزینه های آن ها را پایین بیاورد و در نتیجه سوددهی آن ها افزایش پیدا کند که این مورد می تواند به رشد جهانگردی داخلی هم یاری کند. بعلاوه روسیه که پتانسیل بالایی در جهانگردی دارد، اصلی ترین عامل جهانگردی را هم رها ننموده و قرار است، سرمایه گذاری های بزرگی برای توسعه زیرساخت جهانگردی در این کشور صورت بگیرد.

کشورهای دیگری هم در دنیا هستند که برای توسعه جهانگردی به گونه ای از برنامه یارانه سفر استفاده نموده اند. مقدونیه به هر وسیله نقلیه ای که با آن مسافر وارد کشور می شد بین 15 تا 65 یورو یارانه به ازای هر نفر پرداخت می نماید.

مصر در سال 2011 حدود 100 میلیون دلار یارانه برای سفرهای هوایی معین نموده بود. در این سیستم مقدار مالیات سفر هوایی به مصر به ازای هر نفر 5 دلار کاهش پیدا می کرد تا از این طریق سفر هوایی به این کشور افزایش پیدا کند.

تمام کشورها و نمونه هایی که در بالا به آن ها اشاره شد، بیشتر برای جذب جهانگردان بین المللی اقدام به معین یارانه در زمینه جهانگردی نموده بودند. اما نمونه هایی در تایلند و مالزی وجود دارد که دولت ها برای توسعه جهانگردی به جهانگردان داخلی روی آورده بودند. تایلند در سال 2008 برای اینکه سفرها و جهانگردی داخلی را افزایش دهد هزینه خطوط هواپیمایی محلی را کاهش داد و هم زمان قیمت هتل ها هم در این کشورها کاهش پیدا کرد تا از این طریق تعداد سفرهای داخلی افزایش پیدا کند.

در کشور ما هم طبق گفته های معاون رئیس جمهور از جزئیات این طرح، قرار است یک سوم هزینه سفر افراد به مقاصد معین یا همان مقاصد کمتر شناخته شده تحت پوشش یارانه سفر قرار بگیرد، البته ممکن است در نهایت بودجه ای که برای هر جهت در نظر گرفته می گردد به فراخور هر استان و منطقه متفاوت باشد. اولین جهت این طرح استان سیستان بلوچستان، جهت زاهدان، زابل، چابهار و استان تهران خواهد بود. طبق اظهارات آقای رحمانی موحد، معاون جهانگردی کشور این یارانه به بسته های سفری اختصاص می یابد که آژانس های مسافرتی آماده نموده اند و مردم باید تورهای یارانه دار را از آژانس ها بخرند.

اما طرح یارانه سفر تا چه مقدار می تواند به رشد جهانگردی و توسعه منطقه های که برای سفر به آن ها یارانه در نظر گرفته شده یاری کند؟ پیروزیت طرح های این چنینی و چگونگی اجرای آن ها در کشورهای دیگر به چه صورت بوده است؟ به نظر می رسد ایده اصلی این کار علاوه بر توسعه جهانگردی داخلی کشور، یاری به توزیع مکانی سفر باشد. اما توزیع مکانی سفر زمانی بهتر اتفاق می افتد که روی زیر ساخت های جهانگردی منطقه ها هدف کار شده باشد و بسترهای مورد احتیاج جهانگردان تامین شده باشید و امکانات مناسبی در یک مقصد جهانگردی موجود باشد. به عقیده کارشناسان، تخصیص یارانه سفر به تنهایی نمی تواند مشکل گشای صنعت جهانگردی در منطقه های باشد که از زیر ساخت های مناسبی بر خوردار نیستند و پیش از اجرای این طرح بهتر است آنالیز گردد که پرداخت یارانه نسبت به دیگر راهکار های موجود برای توسعه جهانگردی داخلی در چه جایگاهی قرار می گیرد. آقای علی شادلو در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد عنوان نموده بود که اگر امکانات مناسب در تمام بسترهای جهانگردی به مساوی توزیع بگردد و بسترهای مورد احتیاج در تمام مقاصد جهانگردی ایجاد بوشد، جهانگرد می تواند به انتخاب خود یک مقصد جهانگردی را انتخاب کند و دیگر احتیاجی به چنین طرح های تشویقی نیست.

یکی از منطقه های که قرار است در مرحله اول این طرح در بسته سفر یارانه دار قرار بگیرد، چابهار است، بندری با سواحل و منظره ها بسیار زیبا که سفر به آن در برترین حالت و با در نظر گرفتن پرداخت یارانه سفر برای هر نفر تقریباً برابر با سفر به سواحل کشورهای همسایه هزینه خواهد داشت. حال امکانات و زیرساخت های موجود درمقاصد توریستی کشورهای همجوار را با امکانات موجود در بندر چابهار مقایسه کنید، در این حالت کمتر کسی تمایل دارد که چابهار را مقاصد توریستی دیگر که همان هزینه را برایش دارند، ترجیح بدهد. بنابراین به نظر می رسد اگر هزینه هایی که قرار است طی یک سیستم پیچیده به عنوان یارانه سفر در اختیار مجریان تور قرار بگیرد، صرف ایجاد زیرساخت و امکاناتی نظیر هتل و مسافرخانه های پیشرفته در این مقاصد بگردد، در دراز مدت نتیجه بهتری به دست می آید. علاوه بر این، با ایجاد زیرساخت و فراهم کردن بسترها و پایین آوردن هزینه سفر به این منطقه ها و وارد شدن به بازار رقابتی صنعت جهانگردی بین المللی، می توان جذب جهانگردان بین المللی را هم افزایش داد و سهم بیشتری از بازار جهانگردی منطقه به دست بیاوریم.

البته ایده اولیه ترویج سفر به منطقه ها کمتر شناخته شده طرح بسیار خوبی است، اما به نظر می رسد بهتر باشد از نظر متخصصان عرصه جهانگردی برای اجرای چنین طرح هایی و تخصیص بودجه یاری گرفته گردد تا چنین طرح هایی اثر مقطعی نداشته باشند و بتوانند در دراز مدت باعث تداوم و افزایش سفر به این منطقه ها بشوند.

امیدواریم پیش از اجرای این طرح تجربیات پیروز کشورهای دیگر در عرصه جهانگردی و طرح های تشویقی برای این صنعت مورد مطالعه قرار بگیرد تا بودجه در نظر گرفته شده در نهایت بازده مناسبی برای صنعت جهانگردی کشور داشته باشد.